تأمین دلیل یکی از ابزارهای قانونی برای حفظ حقوق افراد است، به خصوص زمانی که احتمال از بین رفتن مدارک و شواهد در آینده وجود دارد. در بسیاری از موارد، پیش از طرح دعوی یا در حین رسیدگی به یک پرونده، شواهد و مدارکی که برای اثبات یک حق یا خسارت مورد نیاز هستند، ممکن است در معرض از بین رفتن یا تغییر قرار بگیرند. در چنین شرایطی، تأمین دلیل به معنای حفظ و ثبت دلایل و مدارک پیش از هرگونه اقدام قانونی است.
اهمیت تأمین دلیل
زمانی که مدارک و شواهد مهمی در دست دارید که احتمال از بین رفتن یا تغییر آنها وجود دارد، درخواست تأمین دلیل می‌تواند کمک‌کننده باشد. این درخواست به دادگاه اجازه می‌دهد تا مدارک و شواهد مورد نظر را حفظ و به صورت رسمی ثبت کند تا در آینده در فرآیندهای قانونی مورد استفاده قرار گیرند.
به عنوان مثال، اگر خودرو شما توسط خودروی دیگری دچار آسیب شود و قصد شکایت داشته باشید، ممکن است تا زمان رسیدگی قضایی، خودرو تعمیر شود و آثار خسارت از بین برود. با درخواست تأمین دلیل، می‌توانید میزان خسارت وارد شده را قبل از تعمیر خودرو به صورت رسمی ثبت کنید تا در مراحل دادرسی به‌عنوان مدرک ارائه دهید.
موارد کاربرد تأمین دلیل
تأمین دلیل به دلایل متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- خسارات وارده به اموال: اگر به اموال شما خسارتی وارد شود، مانند تصادف خودرو یا تخریب اموال تجاری، تأمین دلیل می‌تواند شواهد موجود را برای ارائه در دادگاه حفظ کند.
- شهادت شهود: اگر افرادی از موضوعی مطلع باشند که می‌تواند به عنوان مدرک در پرونده استفاده شود، و احتمال دارد این افراد در آینده به هر دلیلی در دسترس نباشند (مثل مسافرت یا تغییر محل اقامت)، تأمین دلیل می‌تواند کمک کند تا شهادت آنان به صورت رسمی ثبت شود.
- مدارک مالی و حسابداری: در مواردی که طلبی از یک تاجر یا شرکت دارید و احتمال می‌دهید که مدارک حسابداری مربوطه ممکن است تغییر کند یا از بین برود، تأمین دلیل می‌تواند به حفظ این مدارک کمک کند.
چگونه درخواست تأمین دلیل ارائه می‌شود؟
برای درخواست تأمین دلیل، باید دادخواستی به دادگاه مربوطه (در حال حاضر شورای حل اختلاف) ارائه شود. این دادخواست شامل اطلاعاتی مانند مشخصات خواهان، خوانده، و موضوع تأمین دلیل است. به عنوان مثال، در صورتی که خودرو شما توسط شخص دیگری دچار آسیب شده و می‌خواهید خسارت وارده را ثبت کنید، باید مشخصات خود و طرف مقابل، به همراه توضیحات حادثه را در متن دادخواست قید کنید.
مراحل تأمین دلیل
- تقدیم دادخواست: ابتدا باید دادخواستی با عنوان تأمین دلیل تهیه کرده و آن را به دادگاه یا شورای حل اختلاف محل ارائه دهید. این دادخواست باید به‌صورت مکتوب و بر روی فرم‌های چاپی رسمی ارائه شود.
- ارجاع به کارشناس: دادگاه می‌تواند تأمین دلیل را به عهده کارشناس رسمی دادگستری قرار دهد. این کارشناس مسئول بررسی موضوع و تهیه گزارش رسمی از مدارک، شواهد و میزان خسارت است.
- ثبت صورت‌جلسه: پس از بررسی کارشناس، صورت‌جلسه‌ای تنظیم می‌شود که در آن تمام شواهد و مدارک ثبت و حفظ می‌شود. این صورت‌جلسه در پرونده نگهداری شده و در صورت نیاز، قابل استفاده است.
چه نکاتی باید در دادخواست تأمین دلیل قید شود؟
دادخواست تأمین دلیل باید شامل اطلاعات زیر باشد:
- مشخصات و نشانی خواهان: اطلاعات شخصی فردی که درخواست تأمین دلیل دارد.
- مشخصات و نشانی خوانده: اطلاعات شخصی فرد یا نهادی که در مقابل او طرح دعوی می‌شود.
- موضوع دادخواست: به‌طور خلاصه باید ذکر شود که درخواست تأمین دلیل برای چه موضوعی است، مثلاً خسارت وارده به خودرو یا اموال.
در متن دادخواست باید توضیحاتی ارائه شود که نشان دهد چرا نیاز به تأمین دلیل وجود دارد. برای مثال، اگر مغازه‌ای بر اثر تصادف خودرو آسیب دیده باشد و قصد داشته باشید که پس از تأمین دلیل، مغازه را تعمیر کنید، باید این موضوع را در دادخواست قید کرده و از دادگاه درخواست کنید که کارشناسی برای ارزیابی خسارت و ثبت شواهد به محل اعزام شود.
مرجع رسیدگی به درخواست تأمین دلیل
مرجع رسیدگی به درخواست تأمین دلیل، شورای حل اختلاف محل است. پس از تهیه دادخواست و الصاق تمبر مالیاتی، باید آن را به دفتر شورای حل اختلاف محل تسلیم کنید. در مواردی که نیاز به اقدام فوری باشد، دادگاه ممکن است بدون احضار طرف مقابل، تأمین دلیل را انجام دهد.
صلاحیت تأمین دلیل
دادگاه می‌تواند تأمین دلیل را به دادرس علی‌البدل یا مدیر دفتر دادگاه واگذار کند، اما معمولاً این وظیفه به کارشناسان رسمی دادگستری در رشته‌های مربوطه ارجاع داده می‌شود. کارشناسان پس از بررسی موضوع، نظر خود را به صورت کتبی به دادگاه ارائه می‌دهند.
درخواست تأمین دلیل شفاهی
در مواردی که دعوایی در دادگاه جریان دارد و در حین دادرسی نیاز به تأمین دلیل جدیدی باشد، می‌توان بدون ارائه دادخواست جداگانه، درخواست تأمین دلیل را به صورت شفاهی مطرح کرد. در این حالت، دادگاه می‌تواند بدون نیاز به تشریفات اضافی، به این درخواست ترتیب اثر دهد.
نتیجه گیری
تأمین دلیل یکی از ابزارهای مهم حقوقی برای حفظ حقوق و منافع افراد است. این اقدام به شما کمک می‌کند تا مدارک و شواهد موجود را پیش از تغییر یا از بین رفتن، به صورت رسمی ثبت کنید و از آنها در مراحل قانونی بهره ببرید. درخواست تأمین دلیل می‌تواند قبل از طرح دعوی یا در حین رسیدگی به پرونده مطرح شود و به حفظ مدارک و شواهدی که برای اثبات حقوق شما لازم است، کمک کند.
بدون دیدگاه