می‌توان گفت که یکی از حقوق و وظایف پدران و مادران در کشور ما، حق قیم شدن برای فرزند است که به معنای نگهداری و مراقبت جسمی و معنوی و به خصوص برطرف کردن نیازهای مالی فرزندان است. کسی که قیم فرزند است، حق حضانت او را نیز دارد و می‌توان گفت که مسئولیت پرورش کودک با اوست.
در این مطلب قصد داریم در مورد شرایط قیم شدن برای فرزند، به خصوص برای مادران صحبت کنیم. پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با این مطلب همراه باشید و در صورت داشتن ابهامات بیشتر، با موسسه حقوقی ما تماس برقرار نمایید.
حضانت فرزند به چه معناست؟
همانطور که گفتیم قیم شدن برای فرزند یا حضانت هر دو تقریباً به یک معنی هستند؛ البته تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم. حضانت فرزندان هم وظیفه و هم حق پدر و مادر است و مسئولیت مراقبت و برطرف کردن نیازهای فرزندان را به دوش والدین قرار می‌دهد. در وهله اول حضانت با پدر است و در صورت فوت پدر، حق حضانت با مادر است و کسی نمی‌تواند این حق را سلب کند؛ البته در صورتی که دادگاه صالح اثبات کند که مادر صلاحیت و شرایط حضانت برای فرزند را ندارد، این حق سلب می‌شود و به جد پدری سپرده می‌شود.
شایسته ذکر است که بعد از فوت پدر، حتی در صورت ازدواج مجدد مادر، حق حضانت با زن است و کسی نمی‌تواند این حق را به جد پدری یا هر کسی دیگری بسپارد؛ مگر اینکه همانطور که گفتیم در دادگاه عدم صلاحیت مادر ثابت شود.
قیم شدن برای فرزند به چه معناست؟
تا اینجا در مورد حق حضانت صحبت کردیم و اکنون نوبت به تعریف قیومیت یا قیم شدن می‌رسد. قیم در لغت به معنای سرپرست و تکیه گاه است و کسی که امور مالی شخصی که غیر رشید، صغیر یا مجنون است را اداره می‌کند، قیم گفته می‌شود. بنابراین تفاوت قیم و حضانت در مدیریت مالی فرد نابالغ و یا غیر رشید است. کسی که قیم چنین افرادی است، برای نظارت و مدیریت بر امور مالی شخصی که توانایی مدیریت اموال خود را ندارد انتخاب می‌شود. در اغلب موارد قیم حق حضانت را نیز دارد.
شرایط قیم شدن برای فرزند چگونه است؟
شرایط قیم شدن برای فرزند یا هر فرد دیگری شامل:
- قیم فردی که صغیر، مجنون یا غیر رشیدی که مسلمان است، باید مسلمان باشد.
- قیم باید دانا، آگاه، بالغ و بصیر باشد و بتواند امور مالی مربوط به فرد مد نظر را به عهده بگیرد.
- قیم باید از نظر اخلاقی اهلیت و شایستگی کافی داشته باشد و مورد اطمینان دادگاه باشد.
- شایسته ذکر است که خویشاوندان فرد در صورتی که صلاحیت کافی داشته باشند، نسبت به سایر افراد ارجحیت دارند.
بنابراین افراد زیر شرایط قیم شدن برای فرزند صغیر یا غیر رشید را ندارند:
- کسانی که خودشان تحت قیومیت فرد دیگری قرار دارند
- کسانی که مرتکب جرمی شده باشند و حکم قطعی از سوی دادگاه برای آنها صادر شده باشد. ارتکاب به جرم‌هایی مثل قتل، خیانت در امانت، سرقت، کلاهبرداری، هتک ناموس، ورشکستگی مالی، اختلاس و …
- کسانی که از نظر اخلاقی معروف به فساد باشند
- کسانی که خود یا اقوام درجه یکشان دعوایی بر فرد محجور داشته باشند
- زن بدون رضایت شوهرش نمی‌تواند قیم فردی باشد.
قیم شدن مادر برای فرزند
یکی از مهم‌ترین مسائل حقوقی خانواده در ایران، شرایط قیم شدن برای فرزند توسط مادر است. در ادامه به بررسی این مسئله و جزئیات آن می‌پردازیم.
هر زمان ممکن است پدر خانواده فوت کند و یا طلاق باعث جدایی خانواده شود. بعد از فوت مرد مشکلات زیادی به وجود می‌آید که قیم شدن برای فرزندان و نگهداری و سرپرستی آنها یکی از مهم‌ترین مشکلات است. طبق قانون تا زمانی که جد پدری در قید حیات باشد، قیومیت با پدربزرگ فرزندان است اما بعد از فوت پدربزرگ یا دلایل دیگری که باعث عدم رضایت فرزند می‌شود، دادگاه قیومیت فرزندان را تعیین می‌کند.
بعد از پدربزرگ اولویت قیومیت با مادر است و در صورتی که مادر توانایی مالی کافی داشته باشد، زن می‌تواند گزینه بعدی باشد. اما قیم شدن برای فرزند توسط مادر شرایط خاص خود را دارد که در ادامه به این شرایط می‌پردازیم.
شرایط قیم شدن مادر برای فرزند چگونه است؟
در صورت نبود پدر یا جد پدری قیومیت فرزند پسر و دختر در صورتی که مادر استطاعت مالی کافی داشته باشد، قیومیت فرزند به مادر سپرده می‌شود. برای تایید قیومیت مادر تحقیقات جامعی بر امور گذشته مادر و شرایط وی توسط دادگاه انجام می‌شود.
تا زمانی که زن ازدواج مجدد نماید، حق قیومت با اوست و در صورت ازدواج مجدد، زن تا یک ماه فرصت دارد مراتب را جهت تعیین قیم جدید به دادگاه اطلاع دهد. شایسته ذکر است در صورتی که پدر ازدواج مجدد نماید، مشکلی در قیومیت او ایجاد نمی‌شود. البته این مسئله در مورد قیومیت مطرح است و حق حضانت حتی بعد از ازدواج مجدد مادر نیز، با اوست.
چرا قیم شدن برای فرزند به وکیل احتیاج دارد؟
گرفتن حق قیم شدن برای فرزند و اثبات داشتن شرایط آن، مثل هر امر حقوقی دیگری با یافتن وکیل مناسب می‌تواند مانع از تضییع حقوق مادر یا فرزند شود. با داشتن وکیل مناسب می‌توان تمام مراحل تحت قیومیت گرفتن کودک را به سرعت و حتی بدون حضور در دادگاه سپری کرد.
وکلای متخصص دفتر وکالت و موسسه حقوقی آفتاب با داشتن تجربه بالا در مورد این مسئله و بهره بردن از روش‌های منحصر به فرد، می‌توانند به شما در قیم شدن برای فرزند و پیشرفت دادگاه کمک کنند.
شایسته ذکر است که تنها مدارک مورد نیاز برای دریافت قیومیت شامل:
- شناسنامه و کارت ملی متقاضی قیم شدن
- مدارک مربوط به فوت پدر کودک
- گواهی فوت پدر بزرگ یا شناسنامه باطل شده او و یا گواهی حصر وراثت
- شناسنامه و کارت ملی کودک تحت قیومیت
در صورت عدم دسترسی به هر کدام از این مدارک، وکیل می‌تواند راه حلی جایگزین را به شما پیشنهاد کند. همچنین می‌توان گفت که دادسرای محل سکونت محجور یا فرزند موظف به رسیدگی به قیومیت اوست.
مراحل درخواست قیم شدن برای فرزند توسط مادر
مادر برای قیم شدن برای فرزند باید بتواند اداره امور مالی مربوط به فرزند یا فرزندانش را بر عهده بگیرد و در وهله اول مدارک فوت پدر فرزندان را ارائه کند. همچنین مادر باید یک دادخواست بنویسد و با ارائه مدارک مورد نیاز، اعلام کند که همسرش فوت کرده است و و درخواست خود برای قیومیت فرزند را اعلام کند. این مدارک به همراه برگه درخواست باید به اداره سرپرستی تحویل داده شود.
در مرحله بعد دادخواست بررسی می‌شود و در صورت داشتن شرایط قیم شدن برای فرزند، مادر به عنوان قیم اعلام می شود. پس از این مرحله دخالت در امور مالی فرزند توسط مادر انجام می‌شود و مادر به صلاحدید خود امور مالی فرزند را تا زمان بالغ شدن وی، به عهده می‌گیرد.
اگر مادر مایل به قیومیت فرزند نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟
بعد از فوت پدربزرگ، در صورتی که مادر مایل به قیم شدن برای فرزند خود نباشد و یا صلاحیت این کار را نداشته باشد، فردی صالح از خویشاوندان کودک برای وظیفه قیومیت انتخاب می‌شود. اگر هم در میان خویشاوندان فرد صالحی نباشد، یک قیم امین انتخاب می‌شود که در بسیاری از موارد یکی از کارمندان مورد اطمینان اداره سرپرستی است. به طور کُلی هر کسی که به عنوان قیم فرزند شناخته شود، قیم نامه دریافت می‌کند و از این مدرک برای سرپرستی امور مالی استفاده می کند.
نظارت بر عملکرد قیم
علاوه بر شرایط قیم شدن برای فرزند، تداوم این شرایط نیز مهم است و دادستان بر عملکرد قیم نظارت خواهد کرد. در صورتی که خیانتی در امور قیومیت صورت بگیرد و گزارشی از نزدیکان و خویشاوندان محجور دریافت گردد، دادستان موظف به پیگیری این مورد است و در صورت بروز خسارت، از قیم خسارت خواهی می‌کند. البته تا زمانی که گزارشی به دادستان نرسد معمولاً این پیگیری‌ها انجام نمی‌شود اما نظارت مستمر بر روند قیومیت حتمی است.
مواردی که منجر به عزل قیم می‌شود
قیم شدن برای فرزند کافی نیست و در صورتی که قیم شرایط خود را از دست بدهد یا مشکل خاصی بروز پیدا کند، فرد قیومیت خود را از دست می‌دهد. افراد زیر در صورتی که قیم باشند، عزل می‌شوند:
- کسانی که به علت ارتکاب جرم محکوم شوند.
- کسانی که حکم ورشکستگی‌شان صادر شده و عملاً نتوانند با بدهکاران تسویه کنند.
- کسانی که معروف به فساد در اخلاق شوند.
- و …
در صورت به وجود آمدن شرایط بالا و بسیاری از موارد دیگر، عزل قیم صورت می‌گیرد.
شما عزیزان می‌توانید برای آگاهی از تمام جزئیات قیم شدن برای فرزند و گرفتن مشاوره از کارشناسان تخصصی ما، با دفتر موسسه حقوقی آفتاب تماس بگیرید. همچنین می‌توانید از خدمات حقوقی وکلای برجسته آفتاب استفاده کنید و مشکلات حقوقی خود را به بهترین نحو حل کنید.
بدون دیدگاه